Δευτέρα, Δεκεμβρίου 27, 2004

Δημοκρατικό Έλλειμα

Η Δημοκρατία είναι ένα ευαίσθητο και ασταθές πολίτευμα. Απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και εγρήγορση τόσο από τις Εξουσίες, όσο και από τους ίδιους τους πολίτες και τα μέσα έκφρασης τους. Ακροβατεί με δυσκολία αρκετές φορές πάνω σε λεπτές γραμμές που διαχωρίζουν τις ανθρώπινες αξίες και τα δικαιώματα του πολίτη από την εκμετάλευση, την καθοδήγηση και την καταπίεση.

Σε αντίθεση με άλλα χρόνια που η απειλή ήταν η πλήρης κατάλυση της Δημοκρατίας και η υποδούλωση της κοινωνίας στην θέληση των λίγων, οι τακτικές έχουν γίνει πιο υπόγειες και αθόρυβες. Με τεχνάσματα και προφάσεις, παρακάμπτονται αξίες, συνταγματικά δικαιώματα και εξουσίες όσο πιο ανώδυνα γίνεται, πολλές φορές υπό την κάλυψη ενός πιο θορυβώδους ζητήματος. Ένας πόλεμος ή ένα παγκόσμιο αθλητικό γεγονός που ενισχύει την αυστηρότερη αστυνόμευση ενός κράτους και το φακέλωμα των πολιτών. Μία οικονομική πολιτική που ροκανίζει τα θεμέλια του κράτους πρόνοιας. Μία διακρατική ένωση με οικονομικό χαρακτήρα χωρίς κοινωνική πολιτική ή συνταγματική θωράκιση. Υποσχέσεις για ευημέρια απαιτώντας θυσίες που τελικά έχουν μόνιμο χαρακτήρα.

Ταυτόχρονα ενισχύονται οι συνθήκες που οδηγούν τον πολίτη σε απογοήτευση, αδιαφορία και τελικά σε πλήρη απαξίωση από τα κοινά. Η συντήρηση ένος δαιδαλώδους γραφειοκρατικού συστήματος που αφοπλίζει τον άνθρωπο από τα δικαιώματα του. Η παραγκώνιση ιδεολογιών και πολιτικού λόγου ώστε η εξουσία να παραμένει στα ίδια χέρια. Η χειραγώγηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της τέχνης με σκοπό τον έλεγχο της ροής των πληροφοριών και το καθημερινό σερβίρισμα τις ίδιας κονσέρβας με άλλη ετικέτα. Ο εγκλωβισμός του αυθορμητισμού της νεολάιας μέσα σε τυποποιημένες διαδικασίες εκπαίδευσης και έκφρασης που αντί να παράγουν ιδέες, περιορίζουν τη σκέψη και δημιουργούν απρόσωπους επιχειρηματίες. Η καλλιέργεια ενός κλίματος φόβου, ανασφάλειας σωματικής και οικονομικής με τη δημιουργία υποδειγματικών τεράτων (λαθρομετανάστες, διεθνείς τρομοκρατία, καταστροφολογία).

Το αποτέλεσμα έχει ήδη αρχίσει να πέρνει μορφή στις σκιές. Σαν σενάριο εμπνευσμένο από τις δυστοπίες των Κάφκα, Όργουελ και Χάξλεϋ, οι κοινωνίες περνούν σε ένα ολιγαρχικό και αυταρχικό καθεστώς κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ο πολίτης, πλήρως αφοπλισμένος και αδιάφορος, αδυνατεί να διακρίνει τον έλεγχο που ασκείται πάνω του μιας και ζει με την ψευδαίσθηση της Δημοκρατίας που του επιβάλλει το καθεστώς μέσα από τυπικές διαδικασιές που έχουν εκφυλιστεί και δεν εξυπηρετούν άλλο σκοπό πέρα από την παραπλάνηση του. Είτε συμμετέχει σε αυτές είτε όχι, το κάνει με αδιαφορία και μια ψεύτικη αίσθηση του χρέους, χωρίς να έχει πλέον συνείδηση του αποτελέσματος ή της ουσίας των πράξεων του.

Εφόσον στειρωθεί ο πολίτης ο δρόμος έχει ανοίξει για την πλήρη αποδυνάμωση και χειραγώγηση δημοκρατικών οργάνων είτε σε κρατικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Ο ΟΗΕ, η Συνθήκη της Γενεύης,το Διεθνές Δίκαιο και οι κατά τόπους ανεξάρτητες δικαστικές αρχές ήδη έχουν δεχθεί τα πρώτα πλήγματα τους με προφάσεις και δικαιολογίες που φαίνεται πως προασπίζουν τα ιδεώδη της Δημοκρατίας αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος της ίδιας της ψευδαίσθησης. Με εξαιρέσεις και επαναπροσδιορισμούς, τα ίδια τα οργάνα μετατρέπονται σε απλά σύμβολα και ανδρείκελα απαραίτητα για την διατήρηση της Δημοκρατίας ως απλή κάλυψη της πραγματικότητας.

Το Δημοκρατικό έλλειμα που δημιουργείται διεθνώς αποτελεί ίσως μαζί με την καταστροφή του περιβάλλοντος το πιο σημαντικό πρόβλημα που οι σύγχρονες κοινωνίες καλούνται να αντιμετωπίσουν. Η συνειδητοποιημένη συμμετοχή στα κοινά, η αμφισβήτηση και η πολύπλευρη και σφαιρική ενημέρωση είναι εφικτοί στόχοι για τον κάθε πολίτη, όχι όμως χωρίς προσπάθεια. Εάν υπάρχει και η ανάλογη υποστήριξη από τους ανθρώπους της επιστήμης, των τεχνών και των γραμμάτων, η κοινωνία μπορεί να αφυπνιστεί και να κλονίσει τα θεμέλια του Πύργου που ορθώνεται μπροστά στα μάτια της.

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Θροϊσμα" , τεύχος 7 - Έκδοση των Κατασκηνώσεων Χαρούμενα Παιδιά - Χαρούμενα Νιάτα)